Οι μελέτες για τις οφθαλμικές παθήσεις που σχετίζονται με την ηλικία (AREDS και AREDS2) διαπίστωσαν ότι τα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας (Age-Related Macular Degeneration), της πιο συχνής αιτίας τύφλωσης παγκοσμίως σε ηλικίες άνω των 55 ετών.

Σε μια εργασία στις ΗΠΑ οι επιστήμονες ανέλυσαν δεδομένα 10 ετών της AREDS2. Φάνηκε πως στην AREDS2, κατά την οποία αντικατέστησαν τα αντιοξειδωτικά λουτεΐνη και ζεαξανθίνη το β-καροτένιο, όχι μόνο μειώθηκε ο κίνδυνος καρκίνου του πνεύμονα λόγω του β-καροτενίου, αλλά απεδείχθησαν πιο αποτελεσματικά στη μείωση του κινδύνου επιδείνωσης της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, σε σύγκριση με τον αρχικό τύπο.

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι μια εκφυλιστική ασθένεια του αμφιβληστροειδούς, του φωτοευαίσθητου ιστού στο οπίσθιο εσωτερικό μέρος του ματιού. Ο προοδευτικός θάνατος των κυττάρων του αμφιβληστροειδούς στην ωχρά κηλίδα, το τμήμα του αμφιβληστροειδούς που παρέχει καθαρή κεντρική όραση, οδηγεί τελικά σε τύφλωση.

Η θεραπεία μπορεί να επιβραδύνει ή να αντιστρέψει την απώλεια της όρασης- ωστόσο, παρά την πρόοδο των τελευταίων ετών μέσω της ενέσιμης χορήγησης μονοκλωνικών αντισωμάτων, δεν υπάρχει αποτελεσματική, μόνιμη θεραπεία για την AMD.

Σύμφωνα με τη δημοσίευση, η αρχική μελέτη AREDS, η οποία ξεκίνησε το 1996, έδειξε ότι ένα σκεύασμα συμπληρώματος διατροφής (500 mg βιταμίνης C, 400 διεθνείς μονάδες βιταμίνης Ε, 2 mg χαλκού, 80 mg ψευδαργύρου και 15 mg β-καροτένιου) θα μπορούσε να επιβραδύνει σημαντικά την εξέλιξη της AMD από μέτρια σε προχωρημένη νόσο.

Ωστόσο, δύο ταυτόχρονες μελέτες αποκάλυψαν επίσης ότι τα άτομα που κάπνιζαν και έπαιρναν β-καροτένιο είχαν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα από τον αναμενόμενο.

Στην ανακοίνωση σημειώνεται επίσης ότι στην AREDS2, που ξεκίνησε το 2006, οι συγγραφείς της μελέτης συνέκριναν το σκεύασμα β-καροτένιο με ένα σκεύασμα με 10 mg λουτεΐνης και 2 mg ζεαξανθίνης αντί αυτού.

Όπως το β-καροτένιο, η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη είναι αντιοξειδωτικά με δράση στον αμφιβληστροειδή. Ο σχηματισμός που περιείχε β-καροτένιο χορηγήθηκε μόνο σε συμμετέχοντες που δεν είχαν καπνίσει ποτέ ή είχαν διακόψει το κάπνισμα.

Στο τέλος της πενταετούς περιόδου της μελέτης AREDS2, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη δεν αύξησαν τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα και ότι ο νέος σχηματισμός θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο εξέλιξης της AMD κατά περίπου 26%. Μετά την ολοκλήρωση της πενταετούς περιόδου μελέτης, προσφέρθηκε σε όλους τους συμμετέχοντες στη μελέτη ο τελικός σχηματισμός AREDS2 που περιελάμβανε λουτεΐνη και ζεαξανθίνη αντί για β-καροτένιο.

Σε αυτή τη νέα έκθεση, οι ερευνητές παρακολούθησαν 3.883 από τους αρχικούς 4.203 συμμετέχοντες στην AREDS2 επιπλέον πέντε χρόνια από το τέλος της μελέτης AREDS2 το 2011, συλλέγοντας πληροφορίες σχετικά με το αν η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είχε προχωρήσει κι αν είχαν διαγνωστεί με καρκίνο του πνεύμονα.

Παρόλο που όλοι οι συμμετέχοντες είχαν μεταβεί στη φόρμουλα που περιείχε λουτεΐνη και ζεαξανθίνη μετά το τέλος της περιόδου της μελέτης, η παρακολούθηση εξακολούθησε να δείχνει ότι το β-καροτένιο αύξησε τον κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα για τους καπνιστές (ακόμα και τους πρώην καπνιστές) σχεδόν στο διπλάσιο. Δεν υπήρχε αυξημένος κίνδυνος για καρκίνο του πνεύμονα σε όσους λάμβαναν λουτεΐνη και ζεαξανθίνη.

Επιπλέον, μετά από 10 χρόνια, η ομάδα που είχε αρχικά οριστεί να λάβει λουτεΐνη και ζεαξανθίνη είχε επιπλέον 20% μειωμένο κίνδυνο εξέλιξης σε όψιμη AMD σε σύγκριση με εκείνους που είχαν αρχικά οριστεί να λάβουν β-καροτένιο.

Τρόφιμα ιδιαίτερα πλούσια σε λουτεΐνη είναι το σπανάκι, το μαρούλι, το μπρόκολο, τα λαχανάκια Βρυξελλών, τα σπαράγγια, τα πράσα, ο βασιλικός κι ο κρόκος του αυγού.

Οι καλύτερες φυσικές πηγές τροφής πλούσιες σε ζεαξανθίνη είναι τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως χόρτα, λάχανο, γογγύλι, σπανάκι, μαρούλι, κατσαρό λάχανο, τα φρούτα και τα λαχανικά με κίτρινο και πορτοκαλί χρώμα όπως πεπόνι, καρότο, κίτρινες πιπεριές. Επίσης, μεγάλη ποσότητα βρίσκεται στο κρόκο αυγού. Αποτελεί την κύρια χρωστική που δίνει στη πάπρικα, στο καλαμπόκι, στο σαφράν (κρόκος Κοζάνης) και σε άλλα φυτά το χαρακτηριστικό χρώμα.

Chew EY, Clemons TE, Agron E, Domalpally A, Keenan TDL, Vitale S, Weber C, Smith DC, Christen W, for the AREDS2 Research group. Long-term outcomes of adding Lutein/Zeaxanthin and Omega-3 Fatty Acids to the AREDS Supplements on Age-Related Macular Degeneration Progression: AREDS2 Report #28. JAMA Ophthalmology. June 2, 2022.